کدام خانم ها دچار افتادگی رحم و مثانه می شوند؟
اگر تازه زایمان کرده اید و دوره نقاهتتان تمام شده اما احساس سنگینی و فشار زیر شکم دارید، هرگز بی توجه از این موضوع نگذرید زیرا این حالت از علائم مشکلی نسبتا شایع است که با نام «پرولاپسوس» یا اصطلاح عمومی «افتادگی ارگان ها» شناخته می شود.
با دکتر مدرس، متخصص زنان و زایمان و دانشیار علوم پزشکی شهید بهشتی در مورد این مشکل، دلایل و راه حل های آن گفت و گو کرده ایم.

خانم های بسیاری را می بینم که از افتادگی رحم یا مثانه شکایت دارند و برای درمان رو به جراحی می آورند. دلیل بروز این افتادگی ارگان ها، بارداری و زایمان طبیعی است؟
نه فقط زایمان طبیعی بلکه بارداری های متعدد می تواند باعث بروز این مشکل شود. شیوه زایمان ارتباطی با آن ندارد. خیلی از خانم ها فکر می کنند زایمان طبیعی باعث این مشکل می شود اما این طور نیست. افتادگی ارگان ها در زایمان های سخت و طولانی که باعث پارگی عضلات کف لگن شود، دیده می شود ولی این نوع زایمان ها شایع نیست. غیر از بارداری عوامل بسیاری در بروز این مشکل تاثیر دارند که از آن جمله می توان به افزایش فشار به پایین شکم، یبوست مزمن، چاقی مفرط حتی سرفه های مزمن و طولانی یا وجودنداشتن هورمون استروژن مخصوصا در دوران یائسگی اشاره کرد.

 چطور این مسائل باعث افتادگی رحم و مثانه می شود؟
فشار باعث می شود عضلات نگهدارنده داخل لگن که ارادی کار می کنند و پوشاننده ساختمان کف لگن هستند به مرور دچار شل شدگی شوند. این عضلات در حالت عادی از مثانه، مجاری ادرار، مقعد و رحم نگهداری می کنند اما فشار باعث می شود به مرور شل شوند و در نهایت به داخل واژن پایین بیایند. البته افتادگی ارگان ها براین اساس که کدام ارگان دچار افتادگی می شود، اسامی مختلفی دارد. مثلا به افتادگی بخشی از دیواره خلفی مثانه به داخل واژن سیستوسل و به بیرو زدگی قسمتی از رکتوم از دیواره پشتی وازن رکتوسل می گویند.

افتادگی ارگان مسئله ای شایع بین خانم هاست؟
با افزایش سن احتمال بروز آن افزایش می یابد اما این اتفاق خیلی شایعی در جامعه ما نیست.

خانم ها خود می توانند متوجه این مسئله شوند؟ اصلا این افتادگی علامت خاصی دارد؟
درد و فشار زیر شکم از علائم رایجی است که خانم ها باید با این احساس فورا به متخصص زنان مراجعه کنند تا میزان افتادگی مشخص شود. البته علائم دیگری هم وجود دارد مثلا افتادگی در مجاری ادراری با علائمی نظیر احساس وجود توده در مجاری ادراری یا واژن، بی اختیاری ادرار یا احساس تخلیه ناکامل ادرار. اگر در شکل رکتوسل باشد، توده ای از مقعد خارج می شود.

روش های پیشگیری و درمان چگونه اند؟
از بین بردن علل زمینه ای مثل یبوست، چاقی مفرط، سرفه های شدید، پرهیز از بارداری های متعدد و اصلاح شیوه زندگی می تواند از بروز افتادگی جلوگیری کند اما درمان افتادگی برحسب سن، شرایط بدنی و... بیمار متفاوت است. در موارد خفیف انجام تمرین های کگل توصیه می شود. این تمرین ها می تواند به سفت شدن عضلات ناحیه درگیر و تقویت آن کمک کند اما در موارد شدید به جراحی نیاز است.

تمرین های کگل را در خانه می توان انجام داد؟
بله، معمولا به تمام خانم ها توصیه می شود بعد از بارداری تمرین های کگل را انجام دهند زیرا نه تنها درمان افتادگی هاست، می تواند از بروز این مشکل پیشگیری کند و تقویت کننده لگن و عضلات پرینه باشد. تمرین کگل به این صورت است که از خانم خواسته می شود هنگام ادرار کمی عضلات را منقبض کند و ادرار را چند ثانیه ای نگه دارد. هنگام کارهای روزمره نیز این شل و سفت کردن را می تواند ادامه دهد.
منبع : هفته نامه سلامت
سیمرغ