مهندسی ماشينهای ريلی
حدود 400 سال پيش وقتي در معادن زغال‌سنگ‌ "هارتز" آلمان با تيرهاي چوبي، راهي به شكل ريل ساخته شد تا سگ‌ها از طريق اين ريل‌ها مواد استخراج شده را به محل بارگيري حمل كنند،‌ هيچ كس فكر نمي‌كرد كه زماني ريل‌هاي فولادين تمامي كره زمين را در مي‌نوردند و محل عبور قطار‌هايي مي‌شوند كه گاه بيش از 350 كيلومتر در ساعت سرعت دارند و با صرفه‌ترين و ايمن‌ترين روش براي رساندن مسافران و كالاها به مقصد هستند.

اين به معناي آن است كه امروزه حمل و نقل ريلي با شكل آغازين و ابتدايي آن بسيار متفاوت است و هر كشوري براي استفاده و حفظ اين صنعت عظيم كه نقش مهمي در توسعه حمل و نقل و در نتيجه پيشرفت كشور دارد، بايد از متخصصان كارآمد در صنعت‌ راه‌آهن بهره بگيرد.

بر همين اساس در سال 76 براي اولين‌بار در خاورميانه، دانشكده مهندسي راه‌آهن در دانشگاه علم و صنعت ايران تأسيس شد و در سه رشته مهندسي ماشين‌هاي ريلي، مهندسي خط و سازه‌هاي ريلي و مهندسي حمل و نقل ريلي دانشجو پذيرفت.در اين ميان مهندسي ماشين‌هاي ريلي به مطالعه و بررسي كليه فعاليت‌هاي بخش متحرك صنعت حمل و نقل ريلي مي‌پردازد.

هدف‌ اين رشته تربيت‌ متخصصاني‌ است‌ كه‌ بتوانند طراحي‌، انتخاب‌ بهينه‌، بهبود سيستم‌ نگهداري‌، تعمير، بازسازي‌ و ساخت‌ وسائط‌ نقليه‌ ريلي‌ را بر عهده‌ بگيرند. در واقع‌ مهندس‌ ماشين‌هاي ريلي‌ يك‌ مهندس‌ خوب‌ مكانيك‌ است‌ كه‌ تخصص‌ ويژه‌ در زمينه‌ راه‌آهن‌ دارد و به همين دليل آمادگي حل مشكلات صنعت راه‌آهن مثل مشكلات طراحي و ساخت قطعات را دارد.

توانايي‌هاي لازم :
دروس رياضي و فيزيك در رشته مهندسي ماشين‌هاي ريلي مانند ساير رشته‌هاي‌ مهندسي‌ از اهميت‌ بسياري‌ برخوردار است‌. اما علاوه‌ بر قوي‌ بودن‌ در دو درس‌ رياضي‌ و فيزيك‌، دانشجوي‌ اين رشته‌ بايد توانايي‌ مديريت‌ داشته‌ و از روابط‌ اجتماعي‌ خوبي‌ برخوردار باشد. زيرا يك مهندس ماشين‌هاي ريلي كه برخورد اجتماعي خوبي دارد، مي‌تواند در محيط كار خود باعث خلاقيت كارگران و كاركناني باشد كه زير نظر او فعاليت مي‌كنند.

موقعيت‌ شغلي‌ در ايران :
براساس‌ برنامه‌ 5 ساله‌ سوم‌ توسعه‌ كه‌ به‌ تصويب‌ مجلس‌ شوراي‌ اسلامي‌ نيز رسيده‌ است‌، قرار است‌ كه‌ فعاليت‌هاي‌ اجرايي‌ راه‌آهن‌ به‌ مرور به‌ بخش‌ خصوصي‌ واگذار شود و اين‌ به‌ معناي‌ آن‌ است‌ كه‌ صنعت‌ راه‌آهن‌ به‌ نيروي‌ متخصص‌ بيشتري‌ براي‌ نظارت‌، مديريت‌ و كنترل‌ پروژه‌ نياز دارد تا راه‌آهن‌ بتواند به‌ صورت‌ منسجم‌ به‌ كار شركت‌هاي‌ خصوصي‌ نظارت‌ داشته‌ باشد.

بايد توجه‌ داشت‌ كه‌ حيطه‌ شغلي‌ يك‌ مهندس‌ ماشين‌هاي ريلي‌ به‌ صنعت‌ راه‌آهن‌ محدود نمي‌شود بلكه‌ فارغ‌التحصيل‌ اين‌ رشته‌ مي‌تواند در صنعت‌ ذوب‌آهن‌، مترو، بنياد مستضعفان‌، واگن‌سازي‌ پارس‌ و كارخانجات‌ مشابه‌ نيز كار كند يا با توجه‌ به‌ شاخه‌ تحصيلي‌ خود به‌ عنوان‌ يك‌ مهندس‌ مكانيك‌ فعاليت‌ داشته‌ باشد.

درس‌هاي‌ اين‌ رشته‌ در طول‌ تحصيل :
دروس‌ پايه‌ :
رياضي‌، فيزيك‌ ، استاتيك‌، شيمي‌ عمومي‌، معادلات‌ ديفرانسيل‌، محاسبات‌ عددي‌، رياضي‌ مهندسي‌، برنامه‌سازي‌ كامپيوتر.

دروس‌ اصلي‌ و تخصصي :
مقررات‌ عمومي‌ حركت‌، نقشه‌كشي‌ صنعتي‌، كارگاه‌ ماشين‌ابزار و ابزارسازي‌، مقاومت‌ مصالح‌ ، مباني‌ ارتباطات‌ و علائم‌، مباني‌ مهندسي‌ برق‌ و الكترونيك‌، ديناميك‌، ترموديناميك‌ ، كارگاه‌ جوشكاري‌ و ورق‌كاري‌، مباني‌ سير و حركت‌ قطار، مباني‌ زيرسازي‌ و روسازي‌ راه‌آهن‌، مباني‌ ماشين‌هاي‌ الكتريكي‌، مكانيك‌ سيالات‌، طراحي‌ اجزاء ، علم‌ مواد و شناخت‌ فلزات‌ در راه‌آهن‌، انتقال‌ حرارت‌، ديناميك‌ حركت‌ قطارها، كارگاه‌ تخصصي‌ واگن‌، راه‌آهن‌ برقي‌، كنترل‌ اتوماتيك‌، طراحي‌ سازه‌ واگن‌ و لكوموتيو، تكنولوژي‌ ساخت‌ و تعمير وسايل‌ نقليه‌ ريلي‌، طراحي‌ ترمزهاي‌ قطار، كارگاه‌ تخصصي‌ لكوموتيو، طراحي‌ لكوموتيو، طراحي‌ بوژي‌، پروژه‌ تخصصي‌، طراحي‌ ماشينهاي‌ ريلي‌.

منبع:motaleat.sanjesh.org