دکتر علیرضا شهیدی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به ذوب شدن یخچال‌های قله دماوند در تابستان امسال افزود: این امر مربوط به داغ‌تر شدن دماوند ناشی از فعالیت آتشفشانی آن نیست. ما از سال ۱۳۸۰ اقدام به مطالعه بر روی این آتشفشان کردیم ضمن آنکه چندین جلسه با استانداری مازندران برگزار خواهیم کرد.

وی مونیتورینگ دقیق دهانه آتشفشان دماوند را از جمله مطالعات این حوزه نام برد و یادآور شد: در حال حاضر یک ایستگاه لرزه نگاری در این منطقه نصب شده است و ما برای کسب داده‌های بیشتر نیاز به ایجاد ۱۵ ایستگاه لرزه‌نگاری در این منطقه داریم تا بتوانیم فعالیت‌های لرزه‌ای این قله را در آینده مورد رصد قرار دهیم.

شهیدی، با اشاره به دلایل ذوب بخچال‌ها در قله دماوند، اظهار کرد: در این زمینه تغییرات اقلیم بسیار موثر بوده است به گونه‌ای که در ماه‌های تیر و مرداد دمای استان مازندران ۳.۵ درجه سانتی‌گراد گرم‌تر از متوسط سالیان گذشته بوده است.

معاون زمین‌شناسی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی اضافه کرد: ذوب شدن یخچال‌های آتشفشان دماوند ناشی از تغییرات اقلیم بوده است همانطور که در تابستان سال جاری در ناحیه "کوهرنگ" غار یخی فرو ریخت و چند نفر در آن کشته شدند.

وی با تاکید بر اینکه کلیه فعالیت‌های قله دماوند تحت مونینورینگ سازمان زمین شناسی قرار دارد، ادامه داد: با توجه به اینکه در این منطقه هیچ ماده مذابی مشاهده نشده است، نمی‌توان ذوب شدن بخچال‌های این قله را به فعالیت آتشفشانی نسبت داد.

شهیدی با تاکید بر اینکه ذوب این یخچال‌ها از ارتفاع ۴ هزار متر به بالا بوده است، افزود: بر اساس داده‌های به دست آمد در تابستان سال جاری چندین روز دمای هوای قله از ۷ درجه بیشتر شده بود که امری بی‌سابقه است؛ چراکه دمای این منطقه در تابستان صفر و کمتر از صفر درجه سانتی‌گراد است.

مطالعه بر روی گسل‌های منطقه دماوند

این محقق زمین‌شناسی همچنین به انجام مطالعات این سازمان در زمینه گسل‌های منطقه دماوند اشاره کرد و یادآور شد: یکی از وظایف سازمان زمین شناسی شناسایی سر منشا گسل‌های فعال است و از آنجایی که گسل‌ "مشا-فشم" از این منطقه عبور می‌کند ترانشه‌ای برای مطالعه این گسل حفر و ساز و کار این گسل مطالعه شد.

وی با بیان اینکه در این مطالعات ساز و کار این گسل مشخص شده است، تاکید کرد: گسل مشا-فشم از جمله گسل‌های فعال کشور به شمار می‌رود.

شناسایی آتشفشان‌های نیمه فعال کشور

معاون زمین‌شناسی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی با تاکید بر اینکه در ایران هیچ آتشفشان فعالی نداریم، گفت: آتشفشان‌های "دماوند"، "تفتان" و "بزمان" جز آتشفشان‌های نیمه فعال هستند. خروج گاز از دهانه این آتشفشان‌ها و وجود چشمه‌های آب گرم حکایت از نیمه فعال بودن این آتشفشان‌ها دارد.

وی در عین حال یادآور شد: در ۲ تا ۳ سال گذشته در منطقه تفتان از طریق شکستگی‌هایی که در منطقه وجود داشت مقداری ماده مذاب به سطح زمین نفوذ پیدا کرده است.

شهیدی با بیان اینکه "گذشته، کلیدی برای حال و آینده است" شعار زمین‌شناسان است، ادامه داد: با شناسایی گذشته آتشفشان‌ها می‌توانیم فعالیت آینده این آتشفشان‌ها را می‌توان پیش‌بینی کرد.

وی خاطر نشان کرد: از این رو تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی آتشفشان‌ها را در دستور کار داریم.

به گفته این محقق نقشه‌های زمین‌شناسی آتشفشان‌های "دماوند" و "بزمان" تهیه شده است و نقشه آتشفشان‌های سهند و سبلان نیز در حال انجام است.

به گزارش ایسنا، ایران ۵ آتشفشان وجود دارد که همگی آنها به دلیل خروج گاز از دهانه و وجود چشمه‌های آب گرم جز آتشفشان‌های نیمه فعال به شمار می‌روند.

آتشفشان بزمان

کوه بزمان یکی از کوه‌های آتشفشانی ایران است که در منطقه سیستان و بلوچستان در جنوب شرقی ایران و جنوب غربی قله تفتان واقع شده‌ است. گرچه هیچ تاریخچه‌ای از فوران این آتشفشان در دست نیست، اما قلل این آتشفشان مملو از بخارات دی اکسید هستند . این کوه در شمال دریاچه جازموریان با ارتفاع ۳۴۹۷ متر از سطح دریا قرار گرفته است. این کوه کویر لوت را از جازموریان جدا می‌کند. امتداد کوه بزمان از سمت غرب به رشته کوه‌های "بارز" در استان کرمان جنوبی متصل می‌شود.

در اطراف قله اصلی چندین مخروط کوچک دیده می‌شود که از گدازه تیره رنگ بازالتی تشکیل شده‌ است. بلندترین قله، مخروطی تازه ساز است که از قطعات بزرگ گدازه شکل یافته و قطر دهانه آن در حدود ۵۰۰ متر است. به اعتقاد کارشناسان، بزمان احتمالا جدیدترین آتشفشان ایران است.

تصویر ماهواره‌ای آتشفشان بزمان

آتشفشان تفتان

تفتان از دیگر آتشفشان‌های نیمه فعال کشور و در منطقه جنوب شرقی ایران، در در شهرستان خاشاستان سیستان و بلوچستان قرار گرفته‌است. این کوه با ارتفاع ۳۹۴۱ متر از سطح دریا بلندترین کوه بلوچستان است و دارای قلل متعدد است. از سه دهانه آتشفشانی این کوه همواره بخار گوگرد خارج می‌شود. در ورودی حفره‌های آتشفشانی تخته‌های گوگردی خالص به وفور دیده می‌شوند. 

در خرداد ماه سال گذشته بوی بدی در فضای شهر خاش، منتشر شد که آن را منتسب به فعالیت آتشفشانی تفتان دانستند ولی مطالعات انجام شده این ادعا را رد کرد.

آتشفشان تفنان

آتشفشان سبلان 

سبلان در مشرق تبریز واقع است. ارتفاع آن از سطح دریا بیش از چهار هزار و ۸۰۰ متر و گدازه‌های آن سطحی معادل هزار و ۲۰۰ کیلومتر را اشغال کرده است که به دلیل فرو ریختگی و ریزش متعدد به شدت قطعه قطعه است. "سبلان اصلی"، "سبلان کوچک"، "کوه سلطان" و "آغان داغ"  قله‌های آتشفشانی این کوه را تشکیل می‌دهند. در قسمت شمال و در قاعده ای که بلندترین قله سبلان در آن واقع است دریاچه کوچکی وجود دارد که احتمالا باقی مانده دهانه آتشفشان است. 

آتشفشان سهند

آتشفشان بزرگ سهند در ۴۰ کیلومتری جنوب تبریز واقع است و با آتشفشان‌های کوچکتر شمال غرب دریاچه ارومیه و مرکز آتشفشانی ارمنستان و آرارات که در نزدیکی مرز ایران واقع است ارتباط دارد. کوه سهند مخروطی بسیار پهن و گسترده دارد که از خاکسترهای فراوان تشکیل شده و به وسیله آب های جاری، دره های تنگی در آنها ایجاد شده است.

به باور زمین شناسان به احتمال زیاد، پیدایش آتشفشان های سهند به تجدید فعالیت گسل سلطانیه - تبریز که از منطقه سهند عبور می‌کند، مربوط بوده است. مواد آتشفشانی سهند که بر روی رسوبات مختلف و در مساحت تقریبی چهار هزار و ۵۰۰ کیلومتر مربع پوشانده شده است.

سن مطلق گدازه‌های مختلف سهند بین ۱۲ تا ۱۴ میلیون سال را نشان می‌دهد. به این ترتیب آتشفشان‌های سهند در چند مرحله فعالیت داشته و در حد بین این مراحل فعال، آرامش نسبی برقرار بوده است.